Optymalna ochrona przed meningokokami

Meningokoki - Dlaczego ważne są szczepienia

przeciwko wszystkim typom?

Autor (konsultacja merytoryczna): Dr n. med. August Wrotek

Meningokoki - czym są, czemu się ich boimy?

Meningokoki są bakteriami dość powszechnie obecnymi u ludzi. Mimo że najczęstszymi nosicielami tych drobnoustrojów są nastolatkowie¹, to w Europie, a także w Polsce zdecydowanie najczęściej na chorobę wywołaną meningokokami chorują najmłodsze dzieci, zwłaszcza niemowlęta (czyli dzieci w pierwszym roku życia).^2-6

Meningokoki mogą powodować inwazyjną chorobę meningokokową, czyli ciężką infekcję związaną z ryzykiem zgonu, a także powikłań. Meningokoki mogą zaatakować dowolny narząd w naszym organizmie, jednak choroba meningokokowa zazwyczaj dotyka opon mózgowo-rdzeniowych (zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych) lub krwi (sepsa). W Polsce notuje się rocznie około 100-300 zachorowań wywołanych przez te bakterie.^2-6

Skąd wiadomo, że to meningokok?

Niestety, tu leży największy problem, ponieważ rozpoznanie objawów choroby meningokokowej jest trudne. Zakażenie może mieć błyskawiczny przebieg^7, a na dodatek początek objawów bywa niespecyficzny i podstępny. Inwazyjna choroba meningokokowa może rozwijać się pod postacią problemów żołądkowo-jelitowych (wymioty i/lub biegunka) czy zapalenia płuc, zaś objawy sepsy lub zapalenia opon mogą rozwinąć się później.⁸

Kluczowe jest wczesne zaobserwowanie początków choroby i natychmiastowe udanie się do lekarza pierwszego kontaktu, gdyż przeważająca większość przypadków śmiertelnych związanych z chorobą meningokokową ma miejsce w ciągu pierwszej doby od rozpoznania.^9-10

Jakie jest ryzyko?

Śmiertelność w przypadku choroby meningokokowej jest zróżnicowana i zależy od rozwoju choroby oraz typu (serogrupy) meninogokoka, jak i zastosowanego leczenia.^2-6

Ponadto pacjenci mogą zmagać się z ryzykiem różnorodnych, długotrwałych powikłań, takich jak zaburzenia neurologiczne i psychologiczne, blizny, amputacje czy utrata słuchu. Część z tych powikłań może się ujawniać nawet kilka lat po przechorowaniu.^12-13

Czy można się chronić?

Najlepszym sposobem ochrony przed inwazyjną chorobą meningokokową są szczepienia, które w polskim programie szczepień ochronnych nie są refundowane, lecz są zalecane.¹⁴

W Polsce za chorobę meningokokową najczęściej odpowiada 5 typów: B, A, C, W, Y (99% w 2021 roku).²Zgodnie z polskimi rekomendacjami grupy ekspertów¹⁵ szczepienia należy rozpoczynać jak najwcześniej (już po 6-8 tygodniach od narodzin). W celu zapewnienia optymalnej ochrony zaleca się stosowanie 2 szczepień: przeciw serogrupie B oraz przeciw serogrupom ACWY.¹⁵

Referencje:

1.Christensen H, May M, Bowen L, Hickman M, Trotter CL. Meningococcal carriage by age: a systematic review and meta-analysis. Lancet Infect Dis. 2010 Dec;10(12):853-61. doi: 10.1016/S1473-3099(10)70251-6. Epub 2010 Nov 11. Erratum in: Lancet Infect Dis. 2011 Aug;11(8):584. PMID: 21075057. 2. Skoczyńska A, Gołębiewska A, Wróbel-Pawelczyk I, Kiedrowska M, Ronkiewicz P, Błaszczyk K, Kuch A, Hryniewicz W. Inwazyjna choroba meningokokowa w Polsce w 2021 roku (dane KOROUN), 2022 3. http://koroun.nil.gov.pl/wp-content/uploads/2018/08/ICHM2017.pdf, dostęp 10.10.2022 4. http://koroun.nil.gov.pl/wp-content/uploads/2019/05/ICHM2018.pdf, dostęp 10.10.2022 5. http://koroun.nil.gov.pl/wp-content/uploads/2020/06/Inwazyjna-choroba-meningokokowa-IChM-w-Polsce-w-2019-roku.pdf, dostęp 10.10.2022. 6. Skoczyńska A, Gołębiewska A, Wróbel-Pawelczyk I, Kiedrowska M, Ronkiewicz P, Kuch A, Hryniewicz W. Inwazyjna choroba pneumokokowa w Polsce w 2020 roku (dane KOROUN), 2021. 7. van Deuren M, Brandtzaeg P, van der Meer JW. Update on meningococcal disease with emphasis on pathogenesis and clinical management. Clin Microbiol Rev. 2000 Jan;13(1):144-66, table of contents. doi: 10.1128/CMR.13.1.144. PMID: 10627495; PMCID: PMC88937. 8. Loenenbach AD, van der Ende A, de Melker HE, Sanders EAM, Knol MJ. The Clinical Picture and Severity of Invasive Meningococcal Disease Serogroup W Compared With Other Serogroups in the Netherlands, 2015-2018. Clin Infect Dis. 2020 May 6;70(10):2036-2044. doi: 10.1093/cid/ciz578. PMID: 31556938; PMCID: PMC7201410. 9. Beebeejaun K, Parikh SR, Campbell H, Gray S, Borrow R, Ramsay ME, Ladhani SN. Invasive meningococcal disease: Timing and cause of death in England, 2008-2015. J Infect. 2020 Mar;80(3):286-290. doi: 10.1016/j.jinf.2019.12.008. Epub 2020 Jan 2. PMID: 31904388. 10. http://koroun.nil.gov.pl/wp-content/uploads/2017/10/Rekomendacje-ukl-nerwowy_2011.pdf, dostęp 10.10.2022 11. Wang B, Santoreneos R, Giles L, Haji Ali Afzali H, Marshall H. Case fatality rates of invasive meningococcal disease by serogroup and age: A systematic review and meta-analysis. Vaccine. 2019 May 9;37(21):2768-2782. doi: 10.1016/j.vaccine.2019.04.020. Epub 2019 Apr 13. PMID: 30987851. 12. Guedes S, Bricout H, Langevin E, Tong S, Bertrand-Gerentes I. Epidemiology of invasive meningococcal disease and sequelae in the United Kingdom during the period 2008 to 2017 - a secondary database analysis. BMC Public Health. 2022 Mar 17;22(1):521. doi: 10.1186/s12889-022-12933-3. PMID: 35296287; PMCID: PMC8928586.13.Olbrich KJ, Müller D, Schumacher S, Beck E, Meszaros K, Koerber F. Systematic Review of Invasive Meningococcal Disease: Sequelae and Quality of Life Impact on Patients and Their Caregivers. Infect Dis Ther. 2018 Dec;7(4):421-438. doi: 10.1007/s40121-018-0213-2. Epub 2018 Sep 28. PMID: 30267220; PMCID: PMC6249177.14. https://www.gov.pl/web/gis/program-szczepien-ochronnych-na-rok-2022,dostęp 10.10.2022. 15. https://przegladpediatryczny.pl/a6132/Rekomendacje-dotyczace-szczepien-przeciwko-meningokokom-dzieci-i-osob-doroslych.html, dostęp 10.10.2022

PP-NIM-POL-0156

Konsultacja merytoryczna: dr n. med. Ewa Duszczyk

REFERENCJE

1. Meningitis Research Foundation website. UK Facts and Figures. Available from: http://www.meningitis.org/facts (dostęp 04.2023)

2. K. Toczek-Kubicka, J. Jasonek L. Szenborn. Inwazyjna choroba meningokokowa wywołana przez meningokoki W i C – zachorowania u niemowlęcia i nastolatka. Forum Zakażeń dx.doi.org/10.15374/FZ2019040

3. Skoczyńska A, Gołębiewska A, Wróbel-Pawelczyk I, Kiedrowska M, Ronkiewicz P, Błaszczyk K, Kuch A, Hryniewicz W. Inwazyjna choroba meningokokowa w Polsce w 2018 roku (dane KOROUN). Raport KOROUN dostępny na stronie https://koroun.nil.gov.pl/wp-content/uploads/2019/05/ICHM2018.pdf (dostęp: 04.2023)

4. Beebeejaun K, Parikh SR, Campbell H, Gray S, Borrow R, Ramsay ME, Ladhani SN. Invasive meningococcal disease: timing and cause of death in England, 2008-2015. Journal of Infection 2020; 80(3):286-290.

5. Loenenbach AD, van der Ende A, de Melker HE, Sanders EAM, Knol MJ. The Clinical Picture and Severity of Invasive Meningococcal Disease Serogroup W Compared With Other Serogroups in the Netherlands, 2015-2018 [published online ahead of print, 2019 Sep 26]. Clin Infect Dis. 2019;ciz578. doi:10.1093/cid/ciz578).

6. Campbell H., Parikh S.R., Borrow R. I wsp.: Presentation with gastrointestinal symptoms and high case fatality associated with group W meningococcal disease (MenW) in teenagers, England, July 2015 to January 2016. Eurosurveillance 2016; 21; 30175. doi: 10.2807/1560-7917. ES.2016.21.12.30175

7. Canadian Pediatric Society. Meningococcal Vaccine. Paediatr Child Health 2005;10(2).

8. Centers for Disease Control and Prevention (CDC).Meningococcal: Causes and Transmission, 2019. CDC website. https://www.cdc.gov/meningococcal/about/causestransmission.html. (dostęp: 04.2023).

9. World Health Organization. Meningococcal Meningitis. www.who.int/teams/health-product-policy-and-standards/standards-and-specifications/vaccine-standardization/meningococcal-meningitis (dostęp: 04.2023).

10. Talarek E. Inwazyjna choroba meningokokowa u dzieci. Forum Zakażeń 2013; 4(6):371–378.

11. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Meningitis: About Bacterial Meningitis Infection, 2019. CDC website. https://www.cdc.gov/meningitis/bacterial.html. (dostęp: 04.2023).

12. Zunt J, Kassebaum N, Blake N, Glennie L, Wright C, Nichols E et al. Global, regional, and national burden of meningitis, 1990–2016: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2016. The Lancet Neurology. 2018; 17(12): 1061-1082.

13. Kuchar E., Czajka H., Gowin E., Nitsch-Osuch A., Skoczyńska A., Szenborn L., Wrotek A., Wysocki J., Mastalerz-Migas A., Peregud-Pogorzelski J., Jackowska T. Rekomendacje dotyczące szczepień przeciwko meningokokom dzieci i osób dorosłych. Przegląd Pediatryczny 2022; 51(3).

14. Viner R, Booy R, Johnson H, Edmunds W, Hudson L, Bedford H et al. Outcomes of invasive meningococcal serogroup B disease in children and adolescents (MOSAIC): a case-control study. The Lancet Neurology. 2012; 11(9):774-78.

15. Thompson MJ, Ninis N, Mayon-White R, Phillips C, Bailey L, Harnden A, Mant D, Levin M. Clinical recognition of meningococcal disease in children and adolescents. Lancet. 2006; 367:397–403.

16. Bettinger J, Scheifele D, Le Saux N, Halperin S, Vaudry W, Tsang R. The Disease Burden of Invasive Meningococcal Serogroup B Disease in Canada. The Pediatric Infectious Disease Journal. 2013;32(1):e20-e25.

17. NHS. Meningitis Causes. 2019. Available from: https://www.nhs.uk/conditions/meningitis/causes/. (dostęp: 04.2023).

18. Bundy L, Noor A. Neonatal Meningitis. Ncbi.nlm.nih.gov. 2019. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK532264/ . (dostęp: 04.2023).

19. What is the meningitis rash?. Meningitis Research Foundation. https://www.meningitis.org/blogs/what-is-the-meningitis-rash (dostęp: 04.2023).

20. National Organization for Rare Disorders (NORD). Meningococcal Meningitis, 2020. NORD website. https://rarediseases.org/rare-diseases/ meningococcalmeningitis/ (dostęp: 04.2023).

21. Stephens DS, Greenwood B, Brandtzaeg P. Epidemic meningitis, meningococcaemia, and Neisseria meningitidis. Lancet. 2007; 369:2196-2210.

22. Poland G. Prevention of Meningococcal Disease: Current Use of Polysaccharide and Conjugate Vaccines. CID 2010; 50(Supl. 2):S45-S53.

23. World Health Organization. Weekly Epidemiol. Rec. 2011; 86(47):521540. Dostępne na: https://www.who.int/publications/i/item/WER8647 (dostęp: 04.2023)

24. Skoczyńska A, Gołębiewska A, Wróbel-Pawelczyk I, Kiedrowska M, Ronkiewicz P, Błaszczyk K, Kuch A, Hryniewicz W. Inwazyjna choroba meningokokowa w Polsce w 2021 roku (dane KOROUN). Raport KOROUN dostępny na stronie: http://koroun.nil.gov.pl/wp-content/uploads/2022/04/Inwazyjna-choroba-meningokokowa-IChM-w-Polscew- 2021-roku-wersja-2.pdf (dostęp: 04.2023)

25. National Institutes of Health. Medline Plus. Meningococcal meningitis. https://medlineplus.gov/ency/article/000608.htm. (dostęp: 04.2023).

26. STOWARZYSZENIE EPIDEMIOLOGII SZPITALNEJ. Definicja ogniska epidemiologicznego. http://www.ses.edu.pl/definicja-ogniska-epidemiologicznego (dostęp 04.2023)

27. Nigeria Centre for Disease Control (NCDC). World Meningitis Day 2019 - Life After Meningitis, 2019. NCDC website. https://ncdc.gov.ng/news/177/world-meningitisday---2019-life-after-meningitis#:~:text=Globally2%C20%Meningitis20%aects20%about202.8%, are20%currently20%aected20% in20%Nigeria. (dostęp: 04.2023).

28. Christensen H, May M, Bowen L, Hickman M, Trotter CL. Meningococcal carriage by age: a systematic review and meta-analysis. Lancet Infect Dis. 2010 Dec;10(12):853-61. doi: 10.1016/S1473-3099(10)70251-6. Epub 2010 Nov 11. Erratum in: Lancet Infect Dis. 2011 Aug;11(8):584. PMID: 21075057.

Treści zamieszczone na stronie mają wyłącznie charakter informacyjny, nie mogą być traktowane jako forma konsultacji medycznej i nie mogą zastąpić konsultacji lekarza, do którego należy ostateczna decyzja o sposobie i zakresie stosowanego leczenia lub szczepienia.

Niniejszym informujemy, że serwis przeciwmeningokokom.pl, w żadnym przypadku nie został stworzony w celu udzielania - porad ani konsultacji medycznych. Zastrzegamy równocześnie, że wszelkie informacje przekazywane za pośrednictwem serwisu internetowego przeciwmeningokokom.pl mają wyłącznie charakter informacyjny i nie mogą w żadnym przypadku zastępować fachowej porady udzielonej przez lekarza bądź inną osobę upoważnioną do udzielenia takich porad.

PP-NIM-POL-0167

Pfizer Polska Sp. z o.o. ul. Żwirki i Wigury 16B, 02-092 Warszawa, tel: +48 22 335 61 00, Fax: +48 22 335 61 11, mail: [email protected]